Aile dizimi ile sistemik konstelasyon arasındaki fark nedir?

Son bir kaç yıldır ülkemizde de sıkça duyduğumuz Aile Dizimi, Netflix’in Zeytin Ağacı dizisiyle popüleritesinin zirvesine çıktı. Eğer Instagram’da kişisel gelişim, meditasyon vb gibi alanlarda birkaç hesabı takip ediyorsanız, Aile Dizimiyle ilgili en az bir paylaşım akışınıza düşmüştür diye tahmin ediyorum. Akademisyenlerin pek de hoşlanmadığı hatta kimi zaman duyduklarında tüylerini ürperten bu yöntem ne ara, neden bu kadar popüler oldu? Hadi Aile Dizimine alıştık, peki Sistemik Konstelasyon da nedir, nereden çıktı diyenler için açık, net ve anlaşılır bir paylaşım yapmaya karar verdim. Umarım cevaplarınızı bulabilirsiniz 🤓. O zaman basit tanımlarıyla ve uygulama alanlarıyla başlayalım.

Konstelasyon Nedir?

Sözcüğün kökenini araştırdığımızda, ‘constellation’ kelimesinin Latinceden geldiğini görüyoruz ⁽¹⁾ ve bu kelime ‘yıldızların düzenlemesi’ veya ‘yıldızların topluluğu’ anlamına gelir. Ancak, ‘constellation’ kelimesinin kökeni sadece gökyüzündeki yıldızlara değil, aynı zamanda Yunan mitolojisine de bağlanır. Antik Yunan Mitolojisinde konstelasyon terimi; görünüşü mitolojik karakterler veya yaratıklar, yeryüzünde yaşayan hayvanlar veya nesnelerle ilişkilendirilen, tanınabilir herhangi bir model oluşturan yıldızlar kümesi için kullanılmış. “Aile konstelasyonu/dizimi” bağlamında, bu kelime psikoloji alanında ilişkili fakat farklı bir anlam kazanır. Bu bağlamda konstelasyon, tıpkı yıldızların gökyüzünde bir düzen içinde gözlemlendiği gibi aile üyeleri ve dinamikleri için anlamlı bir düzeni temsil eder. Terapi bağlamında konstelasyon, aile üyelerini veya unsurlarını sembolik veya fiziksel olarak temsil ederek (fenomenolojik yaklaşım), bir bireyin hayatını etkileyen örtülü sistem dinamiklerini, bağlantıları ve çözülememiş sorunları açığa çıkarmayı amaçlar.

Hangi Durumlarda Bu Yöntemler Tercih Ediliyor?

İlişkilerinizde, iş, okul veya aile hayatınızda benzer döngüleri yaşadığınızı düşündüğünüz oldu mu? Ya da “hep beni buluyor böylesi”, “hep benzer kişiler buluyor beni” vb derken buldunuz mu kendinizi? Eğer öyleyse, bu döngülerin altta yatan dinamiklerini görmek için aile dizimi veya sistemik konstelasyona başvurabilirsiniz.

Aile Dizimi / Konstelasyonu: Kuşaklar arası aktarım

Aile dizimi ve konstelasyonu ile kastedilen aslında aynı şeydir ve aile dizimi dendiğinde hemen akabinde aynı cümlede bir isim geçer: Bert Hellinger. Psikoanalizin babası Freud ise Aile Diziminin (Family Constellation) babası de Bert Hellinger’dır dersek bence yanlış bir benzetme olmayacaktır. Bert Hellinger kimdir, neler yapmıştır gibi bilgileri kolaylıkla erişebileceğiniz için (size bir kolaylık sağlayıp, bir kaynak linki de ben ekliyorum, buraya tıklayarak özet bilgiler alabilirsiniz.) doğrudan ana konuya odaklanmak istiyorum.

Aile Konstelasyonu, bir terapötik yaklaşım olarak kişinin bugün sorunun, ataları ile bağlantılı (genellikle en fazla dört kuşak) aile dinamikleri ilişkisini ele alan, çözümleyen bir yöntemdir. Bu yöntem, mevcut hayatınızı etkileyebilecek aileniz içindeki bitmemiş meseleleri, travmaları, yok sayılanları ve bağlantıları açığa çıkarmaya yardımcı olmak ve bu dinamiklerin varsa üzerinizdeki etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılır. Bu, aile sisteminiz içindeki söylenmeyen, söylenmemiş ve iyileştirilmemiş yönleri açığa çıkarmak için bir yol gibi düşünülebilir.

Sistemik Konstelasyon: etkileşimde olduğumuz tüm sistemi dahil etme

Aile Dizimi aile ve atalara odaklanırken, Sistemik Konstelasyon daha geniş bir yaklaşımdır. Aile Konstelasyonu prensiplerini alır, geliştirir ve farklı sistemlere uygular. Bu, farklı sistemler içindeki gizli dinamikleri ve bağlantıları açığa çıkarmak ve ele almak için kullanılabilen çok yönlü bir araç gibidir; aile, organizasyon, arkadaş grubu veya toplumsal sorunlar birer sistem olarak düşünülebilir. Sistemik konstelasyon; travmalar, bağlar ve sistem ile etkileşimimiz üzerine çalışır. Danışana savunma mekanizmalarını gösterirken, aynı zamanda bu savunma mekanizmalarını değiştirmesi için de alan açar².

Uygulamalar

Aile Konstelasyonu, aile içinde tekrarlanan örüntüleri görmenize ve yaşamınızın aile sisteminizden nasıl etkilendiğinizi anlamanıza yardımcı olabilir. Bu yöntem genellikle aile üyelerinin temsilcilerinin aile dinamiklerinin görsel bir temsilini oluşturmalarıyla çalışır. Öte yandan, Sistemik Konstelasyon daha geniş bir uygulama yelpazesine sahiptir. İş dünyasında organizasyonel dinamikleri anlamak ve ele almak, kişisel gelişimde örtülü bilinç dışı engelleri keşfetmek ve herhangi bir sistemin içindeki karmaşık ilişkileri anlamak için kullanılabilir. Bu yaklaşım, sıklıkla sistemin içindeki dinamikleri keşfetmek ve iyileştirmek için sembolik temsiller veya soyut kavramlar kullanır.

Her İki Yaklaşımın Özü

Aile ve Sistemik Konstelasyon, kapsam bakımından farklı olsalar da, her iki tekniğin özü aynıdır: farkında olmadığımız, hayatımızda işlevsel sorunlara neden olan örtük travmalar, savunma mekanizmalarını açığa çıkarma, sorunun kökenini görmeye yöneliktir. Bu farkları anlayarak ihtiyaçlarınıza en uygun yaklaşımı seçebilir ve kendinize iyi gelebileceğiniz yöntemle devam edebilirsiniz.

Kimler İçin Uygundur ve Uygun Değildir?

Bu konuda çeşitli görüşler mevcuttur. Ancak benim de katıldığım düşünce; konstelasyonun şizofreni, ağır depresyon ya da ileri seviye borderline gibi belirlenmiş patolojik bir tanısı bulunan veya hafif depresyon, anksiyete gibi hafif derecede ruhsal rahatsızlığı olan fakat bir psikolog ya da psikiyatristle tedavi sürecini sürdürmeyen bireyler için risk taşıdığı yönündedir.

Kaynaklar

1. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/constellation ↩︎
2. Şeyla Sonsino- eğitim notları ↩︎